Stożek rotatorów to struktura ścięgnista pokrywająca, okalająca staw ramienny. Tworzą go ścięgna czterech mięśni: nadgrzebieniowego, podgrzebieniowego, podłopatkowego oraz obłego mniejszego, mające miejsce przyczepu na głowie kości ramiennej. Pełnią one funkcję stabilizatora stawu, warunkują ruchy rotacyjne oraz unoszenie ramienia.

Uszkodzenie ścięgien stożka rotatorów jest jednym z głównych uszkodzeń, do których dochodzi w stawie ramiennym. Najczęściej jest efektem urazu lub przewlekłych zmian degeneracyjnych ścięgien. Schorzenie to dotyczy szerokiej grupy wiekowej Pacjentów.

Przyczyny uszkodzenia ścięgien stożka rotatorów

U osób młodych przyczyną uszkodzenia stożka rotatorów są urazy bezpośrednie, takie jak upadek na bark (np. na nartach) lub urazy pośrednie, wynikające z przyłożenia zbyt dużej siły/dźwigni na staw ramienny oraz powtarzalne ruchy ponad głową (np. koszykówka, tenis, pływanie). U osób nie uprawiających sportów, a wykonujących zawód wymagający ciągłego utrzymania rąk w górze, również dochodzi do podobnych uszkodzeń.
U Pacjentów starszych wynikiem uszkodzeń są w większości nakładające się w czasie mikrourazy, zmiany przeciążeniowe i degeneracyjne ścięgien i mięśni, prowadzące do ich osłabienia i w końcu – uszkodzenia.
W największej grupie ryzyka jednak znajdują się Pacjenci po 40. roku życia.

Objawy

W zależności od etiologii, objawy uszkodzenia ścięgien stożka rotatorów mogą pojawić się nagle, w wyniku urazu lub stopniowo narastać. Najważniejszym objawem jest ból ramienia, występujący najczęściej podczas unoszenia ręki lub przy wykonaniu gwałtownego ruchu oraz ból nasilający się w nocy. Pacjenci obserwują ograniczenie ruchu w stawie i osłabienie kończyny, np. brak możliwości utrzymania ręki w poziomie. Obserwowane jest odczucie przeskakiwania i trzeszczenia w stawie.

Diagnostyka

Wstępne rozpoznanie określa się na podstawie wywiadu i badania klinicznego, przeprowadzonego przez lekarza. Składa się ono z wykonania szeregu testów specyficznych, określających funkcję i wydolność mięśni i ścięgien podejrzanych o uszkodzenie. Na tej podstawie decyduje się o wykonaniu badań dodatkowych. Badanie RTG jako podstawowe, daje informację o wystąpieniu ewentualnego złamania okolicy stawu lub chorobie zwyrodnieniowej.
USG pozwala na dość dokładne określenie i zlokalizowanie uszkodzenia ścięgien stożka rotatorów oraz daje możliwość oceny dynamicznej stawu.
MR umożliwia dokładną ocenę, lokalizację i typ uszkodzonych struktur, nie tyko ścięgien, ale również mięśni, struktur wewnątrzstawowych, takich jak obrąbek, powierzchnie chrzęstne itp.

Leczenie uszkodzenia ścięgien stożka rotatorów

Decyzja o rodzaju podejmowanego leczenia zależy od wielu czynników: wieku Pacjenta, jego wymagań, trybu życia, aktywności – w tym aktywności sportowej, rodzaju uszkodzenia oraz tego, czy wynika ono z urazu, czy też jest uszkodzeniem degeneracyjnym.
W większości przypadków uszkodzeń pourazowych, u młodych Pacjentów, u których występują objawy: ból, ograniczenie funkcji – decydujemy się na leczenie operacyjne.
U Pacjentów starszych, u których uszkodzenie wynika ze zmian zwyrodnieniowych, posiadających dobrą funkcję stawu i nie uskarżających się na stałe dolegliwości bólowe, podejmuje się decyzję o leczeniu zachowawczym.

Składowymi leczenia zachowawczego jest rehabilitacja, której celem jest poprawa biomechaniki stawu, wzmocnienie mięśni obręczy barkowej oraz zmniejszenie dolegliwości bólowych. Ten rodzaj leczenia wspomaga się farmakoterapią w postaci leków przeciwbólowych oraz okresowo stosowanych leków przeciwzapalnych.
W przypadku częściowych uszkodzeń, czy też zmian degeneracyjnych, możliwe jest zastosowanie terapii regeneracyjnych, polegających na podaniu miejscowym preparatów pobudzających gojenie tkanek. Tego typu zabiegi wykonuje się pod kontrolą USG.

W leczeniu operacyjnym standardem jest leczenie artroskopowe. Zabieg przeprowadza się w znieczuleniu ogólnym z kilku niewielkich dojść/nacięć skórnych. Za pomocą specjalistycznych narzędzi opracowuje się miejsca uszkodzenia ścięgien oraz wykonuje się ich reinsercję. Polega ona na ponownym przymocowaniu ścięgna do miejsca jego anatomicznego przyczepu na kości ramiennej z wykorzystaniem specjalnych kotwic. Czas trwania zabiegu zależy od ilości i rozległości uszkodzeń. Może wahać się od 1,5 do 3h.

Po operacji wymagane jest unieruchomienie w ortezie na czas ok. 4-6 tygodni. Rozpoczęcie rehabilitacji pooperacyjnej zależy od typu uszkodzeń. Rehabilitacja może być wprowadzona w pierwszym tygodniu lub nawet po 6 tygodniach od zabiegu. Polega ona na rozluźnianiu mięśni, stopniowym mobilizowaniu zakresu ruchu oraz etapowym wprowadzeniu kolejnych partii ćwiczeń – w zależności od adaptacji Pacjenta. Powrót do aktywności jest długotrwały i zwykle zajmuje około 3-6 miesięcy. Uzyskanie pełnej sprawności, w tym aktywności sportowej oraz zakończenie rehabilitacji może trwać do 12 miesięcy.

W MIRAI obszarem barku zajmują się:
Bartosz Dominik – opracowanie materiału na stronie
Michał Drwięga

Zapraszamy!