Manipulacje krótkodźwigniowe (HVLA – ang. high velocity-low amplitute, duża prędkość-niska amplituda) to metoda pracy manualnej, wywodząca się z osteopatii. Technika opiera się na wprowadzeniu krótkiego i szybkiego ruchu w stawie, w celu uwolnienia występującej w nim restrykcji. Co bardzo ważne, zakres wykonywanego przez terapeutę ruchu, nigdy nie wykracza poza fizjologiczny zakres występujący w danym stawie.

Do zrozumienia, jak działają manipulacje krótkodźwigniowe, ważne jest poznanie czterech podstawowych zasad, na których opiera się osteopatia oraz fizjoterapia:

• człowiek jest jednością, składającą się z ciała i umysłu (układu nerwowego)
• ciało człowieka ma zdolność do samoregulacji i samoleczenia
• struktura i funkcje ciała są ze sobą ściśle powiązane
• racjonalne leczenie bazuje na zrozumieniu wcześniejszych trzech zasad

Manipulacje HVLA stosowane są głównie u pacjentów, którzy skarżą się na dolegliwości bólowe lub ograniczenie ruchomości stawowej. Najczęściej wykorzystuje się je do pracy w obszarze kręgosłupa, ale znajdują także zastosowanie podczas leczenia stawów obwodowych.

Dlaczego manipulacja powoduje zwiększenie zakresu ruchu i zmniejszenie bólu?

Po pierwsze, w wyniku manipulacji dochodzi do rozciągnięcia wrzecion mięśniowych. Te, gdy zostaną poddane takiej stymulacji, wysyłają do ośrodkowego układu nerwowego (OUN) informację, która jest w nim przetwarzana. Na ten rodzaj bodźca OUN odpowiada przesłaniem do mięśnia informacji o konieczności rozluźnienia danego obszaru. Drugim mechanizmem jest stymulowanie za pomocą manipulacji receptorów ścięgnistych Golgiego. Te, wskutek pociągnięcia, natychmiast wysyłają informację do rdzenia kręgowego, co powoduje odruchowe rozluźnienie nadaktywnych mięśni. Prowadzi to do dekompresji manipulowanego segmentu, mogąc przynosić natychmiastowy efekt przeciwbólowy. Często zdarza się, że źródłem bólu kręgosłupa jest niefizjologiczne ustawienie się powierzchni w stawie międzywyrostkowym. Prawidłowo wykonana, celowana manipulacja może w opisanych wyżej mechanizmach spowodować przywrócenie równowagi w stawie, zmniejszając tym samym dolegliwości bólowe.

Co klika w trakcie manipulacji?

Słyszalny dźwięk w trakcie manipulacji jest związany ze zjawiskiem kawitacji. Każdy staw jest otoczony torebką stawową. W trakcie manipulacji dochodzi do nagłego zmniejszenia ciśnienia wewnątrz torebki stawowej. To powoduje, że gazy rozpuszczone w mazi stawowej zostają z niej wypuszczone. Temu zjawisku towarzyszy charakterystyczne „kliknięcie”. Gazy wypuszczone z płynu stawowego stanowią około 15% objętości stawu i składają się w 80% z dwutlenku węgla.

Czy możliwe jest „nastawianie kręgosłupa”?

Częstym wyobrażeniem pacjentów, które niestety czasem znajduje potwierdzenie w słowach fizjoterapeutów i innych specjalistów w pracy z ciałem, jest rzekome przestawianie się kręgów względem siebie pod wpływem manipulacji. Kolejną koncepcją jest wpychanie się przepukliny krążka międzykręgowego z powrotem na swoje miejsce. Te opisy, mimo że wydają się wspaniale tłumaczyć skuteczność technik manipulacyjnych, nie mają nic wspólnego z rzeczywistością. Nie ma możliwości zmiany położenia kręgów względem siebie ani zmniejszenia lub wręcz pozbycia się przepukliny za pomocą manipulacji kręgosłupa. Ból kręgosłupa jest zjawiskiem bardzo złożonym, na który składają się czynniki bio-psycho-społeczne, a nie jedynie „nieprawidłowe” ustawienie kręgosłupa. Efektywność manipulacji opiera się na zjawiskach neurofizjologicznych opisanych powyżej, a nie na mechanicznym przestawianiu kręgów.

Wskazania i przeciwwskazania do manipulacji:

Najczęstszym wskazaniem do manipulacji jest dysfunkcja somatyczna badanego stawu, ból lub ograniczenie ruchomości.
Lista przeciwwskazań jest długa, a do najważniejszych z nich zaliczamy: brak wskazań, występowanie zagrożenia dla kości (np. nowotwór, złamanie, uraz, zapalenie), zaburzenia neurologiczne (ostra mielopatia, ucisk na korzenie nerwowe, kompresja rdzenia kręgowego), zaburzenia naczyniowe (niewydolność kręgowo- podstawna, tętniak aorty, dusznica bolesna), brak odpowiedniej diagnostyki i brak zgody pacjenta na wykonanie techniki manipulacyjnej.

Techniki manipulacji krótko-dźwigniowych, odpowiednio dobrane, wykonane w sposób prawidłowy przez wyszkolonego fizjoterapeutę lub osteopatę, stanowią bardzo cenne narzędzie w leczeniu dolegliwości bólowych narządu ruchu.

Zapraszamy!