Sezon zimowy trwa w najlepsze, co oznacza, że duża część Polaków i Polek w ciągu najbliższych kilku miesięcy wybierze się na zasłużony odpoczynek w góry. Dwoma najczęściej spotykanymi sportami na stokach jest narciarstwo oraz snowboarding. Wiele się słyszy o nieszczęśliwych powrotach z gór w związku z wszelkiego rodzaju kontuzjami do których doszło w trakcie szusowania. Czy jednak sporty zimowe są rzeczywiście tak kontuzjogenne w porównaniu do innych sportów?

SKALA PROBLEMU URAZÓW W SPORTACH ZIMOWYCH

Każdego roku w Stanach Zjednoczonych jazda na nartach i snowboardzie jest przyczyną około 600 000 urazów sportowych, a szacunkowy roczny bezpośredni koszt leczenia urazów na nartach i snowboardzie wynosi 270 milionów dolarów. Kontuzje w sportach zimowych są dość powszechne ze względu na charakterystykę tych dyscyplin, które często wymagają szybkiej jazdy, skoków, manewrów i aktywności na nieprzewidywalnych powierzchniach lodowych lub śnieżnych.

PRZYCZYNY KONTUZJI ZIMOWYCH I ICH LOKALIZACJA

W 2012 roku Tatrzańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe wydało artykuł poglądowy na łamach The Journal of Orthopaedics Trauma Surgery and Related Research pt. „Wypadki narciarskie w statystyce TOPR”. Według dokumentu częstotliwość występowania wypadków wśród narciarzy i snowboardzistów rośnie przez [(Guła i in., 2012)]:

• zwiększenie ruchu narciarskiego na skutek popularyzacji sportu,
• tworzenie nowych ośrodków narciarskich i zwiększającą się przepustowość wyciągów i kolejek,
• dużą przepustowość kolejek w stosunku do pojemności stoku,
• nadmierną brawurę narciarzy,
• jazdę pod wpływem alkoholu,
• często nienajlepsze przygotowanie i zabezpieczenie tras.

Dodatkowo kontuzje mogą dotyczyć różnych części ciała – statystyka dla sportów zimowych wygląda następująco (Guła i in., 2012):

• Kończyna dolna 50%,
• Kończyna górna 36%,
• Głowa 11%,
• Inna część ciała 3%.

RODZAJE KONTUZJI ZIMOWYCH

Kontuzje również mogą się różnić ze względu na rodzaj mechanizmu uszkodzenia struktur. Można wśród nich wyróżnić (Guła i in., 2012):

• Skręcenia 28%,
• Złamania dużych kości długich 19%,
• Zwichnięcia 19%,
• Rany 9%,
• Obrażenia głowy 11%, z czego przy 1/3 wypadków występuje utrata przytomności.

Skręcenia i naderwanie więzadeł: Występują często w narciarstwie alpejskim, snowboardingu i łyżwiarstwie figurowym. Skoki, upadki i niekontrolowane ruchy mogą prowadzić do urazów więzadeł kolanowych lub stawu skokowego.

Złamania: Są powszechne w przypadku upadków na stoku lub podczas wykonywania skomplikowanych tricków w snowboardingu czy narciarstwie. Najczęściej dotyczą kości nadgarstka, łokcia, kości udowej lub kości piszczelowej.

Urazy głowy: Mogą wystąpić w wyniku upadków na lodzie lub uderzenia w twarde powierzchnie podczas jazdy na snowboardzie lub nartach. Mogą to być wstrząsy mózgu, złamania czaszki lub inne urazy głowy.
Uszkodzenia mięśni i stawów: Intensywna aktywność fizyczna w sportach zimowych może prowadzić do naciągnięć mięśni, kontuzji stawów i uszkodzeń ścięgien.

Odmrożenia i przegrzanie: Ekstremalne warunki atmosferyczne mogą prowadzić do odmrożeń lub przegrzania organizmu, zwłaszcza gdy sportowiec jest niewystarczająco przygotowany do warunków pogodowych.

Zadrapania, skaleczenia i otarcia: Upadki na twardym lodzie lub ostre krawędzie nart mogą prowadzić do powierzchownych urazów skóry.

Urazy kręgosłupa: Wypadki na stoku, w tym upadki podczas wykonywania skoków w snowboardingu lub akrobacji w narciarstwie, mogą prowadzić do poważnych urazów kręgosłupa.

Wskaźnik obrażeń podczas jazdy na snowboardzie rośnie w przeciągu ostatnich 10. lat, podczas gdy liczba kontuzji dla jazdy na nartach jest ustabilizowana (Kim i in., 2012). Obydwa te sporty, pomimo wspólnych cech, mają różne typowe dla siebie urazy. Dla snowboardu są to np. urazy nadgarstków (28% urazów), a dla nart są to urazy więzadłowe kolan. Wyjątkową kontuzją kończyn górnych dla nart jest kciuk narciarza, czyli ostre, częściowe lub całkowite zerwanie więzadła pobocznego łokciowego stawu śródręczno-paliczkowego kciuka.

Mechanizm urazu: kciuk narciarza. Źródło: https://www.ortezy.pl/pl/p/Orteza-Na-Kciuk-Narciarza/1025

Podsumowując, kontuzje kończyn górnych są częstsze pośród snowboardzistów, natomiast kontuzje kończyn dolnych pośród narciarzy (Weinstein i in., 2019).

LEPIEJ ZAPOBIEGAĆ NIŻ LECZYĆ, CZYLI KILKA SŁÓW O PREWENCJI

Wyróżnia się 5 głównych czynników, które są opisywane w literaturze jako te wpływające pozytywnie na zapobieganie urazom w sportach zimowych (Hébert-Losier & Holmberg, 2013):

1. Umiejętności jazdy na nartach/snowboardzie,
2. Doświadczenie w danym sporcie,
3. Bezpieczne zachowanie na stoku,
4. Odpowiedni sprzęt i wiedza o jego użytkowaniu,
5. Przygotowanie fizyczne.

ILOŚĆ KONTUZJI WŚRÓD SPORTÓW ZIMOWYCH

Analiza przeprowadzona w Australii wykazała, że ​​wśród sportów zimowych najwięcej kontuzji występuje w narciarstwie i snowboardzie. Ogólna częstość występowania urazów wyniosła 3,49 na 1000 dni na osobę (Fu i in., 2022). Dla porównania, urazowość w piłce nożnej waha się między 3,7 dla treningów a nawet 36 dla meczy na 1000 ekspozycji na osobę (López-Valenciano i in., 2020). Najwyższy wskaźnik urazowości odnotowano w narciarstwie dowolnym, snowboardzie, a następnie w narciarstwie alpejskim i narciarstwie klasycznym (Fu i in., 2022).

Zagraniczne firmy ubezpieczeniowe specjalizujące się w ubezpieczeniach sportów zimowych również wykonują tego rodzaju statystyki. Poniżej znajdują się wyniki danych zbieranych w latach 2010-2019.

Całkowita ilość kontuzji w podziałem na rodzaj aktywności. Źródło: https://www.valuepenguin.com/health-insurance-winter-sports-injuries

Jeżeli chcesz się dowiedzieć więcej o ubezpieczeniach na zimowe szusowanie, odsłuchaj podcast ordynatora naszego szpitala w Otwocku – lekarza Michała Drwięgi – nagrany wraz z agentem ubezpieczeniowym.

Australijski Instytut Zdrowia i Opieki Społecznej (AIHW) tworzy Krajową Bazę Danych Zachorowań Szpitalnych (NHMD), gdzie zbierają oni dane na temat hospitalizacji w całej Australii. Kategoryzując te dane dla poszczególnych sportów sytuacja wygląda następująco:

Źródło:www.aihw.gov.au/reports/sports-injury/sports-injury-in-australia/contents/sports-participation-and-injury-rates

Jak widać w tabeli powyżej, sporty zimowe plasują się mniej więcej w połowie tabeli.

Podsumowując:

• Jeżeli planujesz w tym sezonie wyjazd na narty lub snowboard, przede wszystkim zadbaj o odpowiedni sprzęt oraz jego serwis;
• Jeśli Twoje doświadczenie jest niewielkie, skorzystaj z lekcji doszkalających z instruktorem – jest to inwestycja w Twoje zdrowie i bezpieczeństwo, a także pomoże Ci to zmniejszyć ryzyko kontuzji i jej następstw: hospitalizacji, rehabilitacji lub koniecznej operacji;
• Na stoku zachowuj uwagę i dbaj o bezpieczeństwo swoje i innych, dostosowuj styl jazdy oraz prędkość do warunków panujących na stoku;
• W przypadku, gdy jesteś przed wyjazdem i na co dzień niewiele masz do czynienia z aktywnością fizyczną, skorzystaj z usług naszych fizjoterapeutów oraz trenerów, którzy zadbają o kondycję Twoich stawów oraz mięśni, a także przygotują Cię do bezpiecznego i efektywnego szusowania.

Jeżeli nie masz możliwości regularnego trenowania z naszymi specjalistami w klinice, oferujemy również usługę rozpisania przez naszych trenerów czterotygodniowego planu treningowego przygotowującego do zimowego szaleństwa! Więcej informacji znajdziesz pod linkiem: https://miraiclinic.pl/przygotowanie-fizyczne/#planOnline

BIBLIOGRAFIA

Chaudhry, H., & Ayeni, O. R. (2014). The Etiology of Femoroacetabular Impingement: What We Know and What We Don’t. https://doi.org/10.1177/1941738114521576
Griffin, D. R., Dickenson, E. J., O’donnell, J., Agricola, R., Awan, T., Beck, M., & Clohisy, J. C. (2016). The Warwick Agreement on femoroacetabular impingement syndrome (FAI syndrome): an international consensus statement. Br J Sports Med, 9, 25. https://doi.org/10.1136/bjsports-2016-096743
Mansell, N. S., Rhon, D. I., Marchant, B. G., Slevin, J. M., & Meyer, J. L. (2016). Two-year outcomes after arthroscopic surgery compared to physical therapy for femoracetabular impingement: A protocol for a randomized clinical trial. BMC Musculoskeletal Disorders, 17(1), 1–9. https://doi.org/10.1186/S12891-016-0914-1/TABLES/1

mgr Jakub Tymiński

Z życzeniami śniegu po pachy