W przypadku całkowitego uszkodzenia ścięgien mięśni stożka rotatorów często niezbędne jest leczenie operacyjne. Bez względu na to, który mięsień ulegał operacyjnemu odtworzeniu (nadgrzebieniowy, podgrzebieniowy, podłopatkowy czy obły mniejszy), rehabilitację można podzielić na poszczególne chronologiczne etapy. 

Rehabilitacja szpitalna

Wizyta fizjoterapeuty u pacjenta na sali szpitalnej ma na celu naukę czynności samoobsługowych
w nowo zaistniałych warunkach funkcjonalnych. Pacjenci zwykle mają zalecane ograniczenia ruchomości w obrębie stawu ramiennego z powodu ochrony mięśni, które były poddawane zabiegowi. To powoduje, że niektóre czynności nie mogą być wykonywane tak, jak zawsze. Fizjoterapeuta przekazuje pacjentowi, jakie są jego nowe, tymczasowe, bezpieczne zakresy ruchomości, oraz czy ruch może być wykonywany czynnie, czy też powinien być wykonywany biernie, np. z pomocą drugiej osoby. Pokazuje możliwości funkcjonalne, jak w nowych okolicznościach się ubierać, przemieszczać, zmieniać pozycje czy spać. Uczy posługiwania się ortezą, która często jest niezbędna po zabiegach, aby utrzymać pozycję, która nie obciąża operowanej struktury. Dodatkowo, pacjent powinien otrzymać na oddziale instruktaż ćwiczeń pierwszych i wykonywać je zgodnie z zaleceniami, najczęściej kilka razy dziennie do czasu pierwszej rehabilitacji w warunkach ambulatoryjnych.

Etap pooperacyjny ostry 

W pierwszym etapie rehabilitacji ambulatoryjnej (pierwsze 2-3 tygodnie) obowiązkiem są ćwiczenia bierne operowanego stawu ramiennego w dozwolonych przez lekarza zakresach ruchomości. Mają one na celu utrzymanie elastyczności torebki stawowej oraz mięśni, które nie były operowane. Poprawiają ukrwienie i trofikę całej okolicy barku, zmniejszając obrzęk. Fizjoterapeuta powinien pracować z raną pooperacyjną, tzn sprawdzać stan gojenia się blizny, przyśpieszać jej regenerację, np. za pomocą naświetlania laserem wysokoenergetycznym. Konieczna jest praca z obrzękiem, który w początkowym okresie jest spowodowany zaburzeniem krążenia limfy oraz pozostałym po zabiegu krwiakiem. Zmniejszenie obrzęku często powoduje ulgę w dolegliwościach bólowych i lepszą jakość gojenia się tkanek. Ważnym elementem pracy jest profilaktyka powikłań ze strony sąsiednich stawów, które przez zabieg operacyjny w obrębie barku mogą ulec przykurczeniu lub degeneracji. Ćwiczenia stawów ręki, stawu nadgarstkowego oraz łokciowego są obowiązkowym punktem pierwszego etapu rehabilitacji, powodują polepszenie ukrwienia całej kończyny górnej, co przekłada się na lepsze odżywienie tkanek oraz zmniejszenie obrzęku dzięki pobudzeniu pompy mięśniowej.

Etap podostry

Drugi etap to 3-6 tydzień, rany pooperacyjne są już w pełni zamknięte, szwy usunięte, dalej pracujemy nad skórą w miejscach cięcia, poprawiając jej mobilność pracą manualną. Stopniowo intensyfikujemy pracę nad samym stawem ramiennym, jego ruchomością oraz aktywnością mięśni, które nie były szyte. Wykorzystujemy ćwiczenia różnego typu, angażując mięśnie zarówno
w skurczu koncentrycznym izometrycznym, jak i ekscentrycznym. Najczęściej według zaleceń lekarza w tym czasie można pracować nad coraz większymi zakresami ruchomości. Wykonujemy ćwiczenia w różnych pozycjach grawitacyjnych, np. w leżeniu na brzuchu z kończyną górną poza leżanką lub w leżeniu na boku, tak aby do ruchu zaangażowane były mięśnie nieoperowane oraz aby zakres ruchu był zgodny z wydanymi zaleceniami. Z racji wygojonych ran możemy użyć większą ilość zabiegów fizykoterapeutycznych, aby przyśpieszyć gojenie operowanych tkanek, np. terapię Tecar lub Ultradźwięki.

Etap ćwiczeń czynnych operowanej struktury

Trzeci etap to czas po 7 tygodniu. Najczęściej po 6 tygodniach następuje kontrola z lekarzem operatorem, na którym zwykle, przy badaniu USG, określa on jakość oraz stopień wygojenia operowanych mięśni i ścięgien. Jeżeli wszystko idzie zgodnie z planem, udziela on zgody na rozpoczęcie ruchomości czynnej angażującej mięśnie poddawane zabiegowi. Początkowo bez dodatkowego obciążenia, w bezbolesnych (wcześniej wypracowanych) zakresach ruchu. Tak jak
w poprzednim etapie, wykorzystujemy różne pozycje oraz ćwiczenia w tzw. łańcuchach zamkniętych, czyli takich pozycjach, gdzie ręka lub przedramię jest oparte o stały punkt podparcia. Pracujemy nad jakością ruchu oraz nad poprawą rytmu ramienno – łopatkowego. W kolejnych tygodniach zaczynamy utrudnianie ćwiczeń lub wykorzystujemy dodatkowe obciążenie w postaci ciężarków, piłek czy gum do oporu progresywnego.

Kiedy koniec fizjoterapii?

Rehabilitację kończymy, kiedy zakres ruchomości w stawie ramiennym jest taki sam, jak w drugiej nieoperowanej kończynie, a jego jakość oraz rytm ramienno – łopatkowy jest na poziomie, który nie spowoduje podobnych urazów w przyszłości. Ważne aby sprawdzać poziom odzyskanej siły mięśniowej, która również powinna być zbliżona do stawu ze strony zdrowej. 

Zapraszam!
Bartłomiej Jaroszewski