Zgryz – postawa, skąd taki pomysł?

Postawa człowieka mówi nam o ułożeniu względem siebie poszczególnych segmentów ciała. Ponieważ siła grawitacji nieustannie próbuje sprowadzić nas do parteru, to czym „lepsza” postawa, tym mniej energii nasze mięśnie muszą zużyć, aby utrzymać nas w określonej pozycji.

Za utrzymywanie optymalnego ustawienia w przestrzeni odpowiada złożony system kontroli, który odbiera i interpretuje bodźce: wzrokowe, przedsionkowe (z ucha wewnętrznego, czyli błędnika) i proprioreceptywne – czyli z receptorów znajdujących się w naszym narządzie ruchu, m. in. w odcinku szyjnym kręgosłupa.

Narząd żucia swoją reprezentację w układzie nerwowym posiada w podstawie mózgu (pniu) oraz górnych częściach odcinka szyjnego kręgosłupa. Ta bliska relacja szyi i buzi zapewnia, że to, co dzieje się w tej pierwszej, wpływa na tę drugą i odwrotnie.

Funkcjonalne i anatomiczne związki między narządem żucia, a systemem kontroli postawy dają podstawę do twierdzenia, że istnieje pewna zależność miedzy tymi systemami.

Jednak same związki anatomiczne nie wystarczają do wyciągnięcia takich wniosków.

Ale ..

Zaobserwowano, że pacjenci z pewnymi wadami zgryzu są bardziej podatni na zmiany ortopedyczne. Zauważono też, że dzieci ze skoliozami częściej posiadają wady zgryzu krzyżowego, niż dzieci z prostymi plecami.

Więc zaczęto badać, czy wady zgryzu rzeczywiście wpływają na postawę.

Co na to wszystko świat nauki?

Doniesienia naukowe na ten temat są niespójne. Z analiz badań wynika, że brakuje silnych dowodów naukowych na istnienie przewidywalnych związków między cechami zgryzu i postawy.
Jednak autorzy zaznaczają też, że większość przeprowadzonych badań ma poważne wady, tj. brak grup kontrolnych, nieuwzględnianie czynników zakłócających, niewłaściwe projektowanie, czy zły dobór metod diagnostycznych.

Można jednak znaleźć publikacje, które wskazują, że taka korelacja istnieje.

Wady zgryzu wg klasyfikacji Angle’a

Klasyfikacja wady zgryzu wg Angle’a określa relację przednio – tylną szczęki i żuchwy względem 6 zęba, czyli pierwszego zęba trzonowego.
Jeżeli dolna „szóstka” jest prawidłowo ułożona w odniesieniu do górnej – to mówimy o I klasie – czyli ustawieniu prawidłowym.
Klasa II określana jest jako tyłozgryz – czyli cofnięcie 6 zęba dolnego (i całej żuchwy) względem górnego.
W klasie III mam do czynienia z przodozgryzem – czyli sytuacją, w której zęby na żuchwie są wysunięte za bardzo do przodu, względem szczęki.

Klasy Angle’a, a wady postawy

Badając pacjentów z klasami II i III wg klasyfikacji Angle’a zauważono, że zaburzenia zgryzu w relacji przednio – tylnej wiążą się z pewnymi cechami zaburzeń postawy. Można się zastanowić, czy to postawa ciała wpływa na nieprawidłowy rozwój zgryzu, czy odwrotnie. Uważam, że to pytanie z cyklu „co było pierwsze: jajko, czy kura?”.
Pacjent z wadą zgryzu, która zmniejsza mu płaszczyznę żucia, może dodatkowo cierpieć z powodów bólu odcinka szyjnego w wyniku ustawienia głowy bardziej do przodu względem osi ciała – wymaga opieki kompleksowej i wielodyscyplinarnej.

Faktem jest, że Pacjenci z tyłozgryzem znaczenie częściej wysuwają głowę do przodu – ustawiając ją w protrakcji – czyli zwiększając naturalną krzywiznę kręgosłupa szyjnego (lordozę). Powoduje to ustawianie głowy w wyproście względem górnego odcinka szyjnego kręgosłupa. Górna część kręgosłupa piersiowego jest bardziej wypłaszczona, kończyny górne ustawiają się bardziej na zewnątrz. Miednica ma tendencję do pochylenia w kierunku przednim, a środek ciężkości wędruje bardziej do przodu.

Pacjenci z przodozgryzem natomiast mają wychylony środek ciężkości bardziej w kierunku tylnym. Ich głowa wysuwa się w kierunku przednim, a szczyt wygięcia kręgosłupa piersiowego (kifozy) jest wyżej w porównaniu do pacjentów z klasą II. Miednica pochylona jest bardziej do tyłu.

Trovato, Francesca & Roggio, Federico & Szychlinska, Marta & Borzì, Francesca & Musumeci, Giuseppe. (2015). Clinical Kinesiology and Posturology Applied to a Group of Italian Students. A Morphological Observational Study. Journal of Functional Morphology and Kinesiology. 1. 16-29. 10.3390/jfmk1010016.

Uwaga!

Mimo, iż część pacjentów prezentuje postawę opisaną wyżej, nie oznacza to, że wszystkie osoby z przodo- i tyłozgryzem tak mają. Problem zgryzu może być lokalny i nie zaburzać sylwetki. Wyżej opisane cechy mogą pojawiać się jedynie w jednej części ciała, np. górnej. Tym samym dochodzimy do sedna konfliktu w badaniach naukowych. Według mnie badania są projektowane w taki sposób, aby wykazywać korelacje występujące zawsze.

Ludzkie ciało adaptuje się i kompensuje w bardzo różny sposób. Jest to zależne od wielu czynników, np. wieku, płci, środowiska, itd. Oznacza to, że obserwując Pacjenta z wadą zgryzu, warto spojrzeć na niego całościowo, mając z tyłu głowy czego można się spodziewać, ale nie brać tego za pewnik.

Jeżeli interesuje Cię ten temat, to zapraszam do wysłuchania podcastu „Czy wady zgryzu wpływają na postawę ciała?”. Rozmawiam w nim z moim gościem – lekarzem specjalistą stomatologii Iwoną Wojtowicz – która przed mikrofonem podzieliła się ze mną swoim 30 letnim doświadczeniem w leczeniu wad zgryzu.

Bibliografia:

1. Dental occlusion and body balance: A question of environmental constraints?, Sonia Julià ‐ Sánchez J Oral Rehabil. 2019;46:388 – 397.
2. Dental occlusion, body posture and temporomandibular disorders: where we are now and where we are heading for, D. MANFREDINI Journal of Oral Rehabilitation 2012
3. Influence of Dental Malocclusion on Body Posture and Foot Posture in Children: A Cross-Sectional Study, Ana Juana Pérez – Belloso Healthcare (Basel). 2020 Dec; 8(4): 485. PMCID: PMC7711574 Published online 2020 Nov 14
4. Relationship between Unilateral Posterior Crossbite and Human Static Body Posture Jorge Zurita – Hernandez Int J Environ Res Public Health. 2020 Aug; 17(15): 5303. PMCID: PMC7432746 Published online 2020 Jul 23
5. Relationships between Malocclusion, Body Posture, and Nasopharyngeal Pathology in Pre-Orthodontic Children, Monika Šidlauskienė Med Sci Monit. 2015; 21: 1765 – 1773. PMCID: PMC4484615 Published online 2015 Jun 18
6. Dental occlusion and posture: an overview, Ambra Michelotti progress in orthodontics 12 (2011) 53 – 58
7. To evaluate whether there is a relationship between occlusion and body posture as delineated by a stabilometric platform: A systematic review, C Álvarez Solano CRANIO: THE JOURNAL OF CRANIOMANDIBULAR & SLEEP PRACTICE

mgr Mateusz Daniluk

Zapraszam!